Лечение для путешественников - Узбекистан

Sayohatchilar davolash

Sayyoh diareyasi — issiq dengizda dam olayotgan yoki chet elga ishlashga jo’nagan sayohatchilar duch keladigan eng keng tarqalgan yoqimsiz vaziyatlardan biri. Statistikaga ko’ra 20% dan 50% gacha sayyohlar uzoq safarga jo’nashda ushbu turdagi diareyaga chalinadilar. Sayohatchi diareyasi davolanishni talab etadi, 3% holatlarda esa hatto kasalxonaga ham tushib qolishadi. Ushbu holat nimaga bog’liqligi, sayohat paytida diareya xavfini pasaytirish va unga chalingan holatlarda qanday davolanish kerakligi haqida so’z yuritamiz.

Sayyoh diareyasiga chalinish ehtimoli yuqori bo’lgan guruh

Diareyaning bu turi butun dunyo bo’ylab uchraydi. Ammo ko’pincha issiq iqlimga ega, hayot tarzi unchalik yuqori darajada bo’lmagan va o’ziga xos taomlariga ega Afrika, Osiyo, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharq davlatlarida sayohat qilayotgan odamlar bunga ko’proq duch kelishadi. Ushbu yoqimsiz kasallik eng avjiga chiqadigan payt eng issiq kunlarga va yomg’irli kunlarga (mamlakatlarga xos bo’lsa) to’g’ri keladi. Kanada, Yaponiya, Avstraliya va Yangi Zelandiyaga tashrif buyuruvchi sayyohlarda diareya kamdan-kam uchraydi.

Bu diareya turiga duch kelish xavfi bolalarda, og’ir tizimli kasalliklarni boshidan o’tkazgan, immunitet tanqisligi, diabet, oshqozon-ichak trakti kasalligi, jumladan disbakteriozga chalingan odamlarda yuqori bo’ladi. Shuningdek immunitetni pasaytiradigan vositalarni qabul qiladigan odamlarda ham kasallik paydo bo’lishi ehtimoli yuqori hisoblanadi.

Sayyoh diareyasining sabablari

Yoqimsiz vaziyatning eng keng tarqalgan sababi — oziq-ovqat va ichimliklarni tayyorlashda gigiyena buzilishi (yoki uning mavjud emasligi). Odatda, sayyoh diareyasiga chalingan odamlar “ko’cha ovqati”, ya’ni strit-fud iste’mol qilganliklarini eslashadi. Bular orasida salatlar, minimal miqdordagi issiqlik bilan tayyorlangan go’sht va baliqdan tayyorlangan ovqatlar, dengiz mahsulotlari, tuxum va ulardan tayyorlangan taomlar, shuningdek, sabzavotlar, meva va rezavorlar. Tropik iqlimga ega uchinchi olam davlatlarida ichimliklar, jumladan sharbatlar, suv yoki muz xavfli hisoblanadi, eng katta xavfni sut tug’diradi. Odatda sayyohda diareya boshlanishi uchun u tishini tozalayotganida yoki dush qabul qilayotgan vaqtda ozgina suv yutib yuborishi kifoya bo’ladi.

Odatda, sayyoh diareyasi inson organizmida kasallik chaqiruvchi mikroorganizmlarning paydo bo’lishi bilan bog’liq bo’ladi — ular doimiy yashash joyidagilardan farq qiladi. Mahalliy aholi uchun umuman beziyon bo’lishi mumkin bo’lgan notanish mikroflora sayyohning ichagida foydali va “zararli” mikroorganizmlarning balansini tezda buzadi — va salom, diareya!

Diareya bilan to’qnashish xavfini oshiruvchi sababchi omil sifatida birdaniga ratsion o’zgarishini ham aytish mumkin — tropik davlatlarning mahalliy taomlari o’zgacha bo’ladi, taomlarni tayyorlashda esa ekzotik va o’rta kenglikda kamdan-kam uchraydigan masalliqlar va ziravorlar ishlatiladi. Bunday mahsulotlarni hazm qilish uchun organizm hazm qilish fermentlarini odatdagidan ko’p miqdorda ishlab chiqaradi, qo’shimcha stress tufayli zo’riqish natijasida sayyoh diareyasining ehtimoli yanada yuqori bo’ladi. Axir stress paytida tegishli gormonlar ishlab chiqarilib, boshqa ta’sirlaridan tashqari, hazm qilish jarayonini buzishga qodir.

Patologiyaning alomatlari

Sayohatchi diareyasining asosiy alomatlari — qorin sohasida sanchish kabi og’riqlar (odatda kindikka yaqin joyda), qorin shishishi va meteorizm, kekirish, ko’ngil aynishi, qayt qilish, sustlik va suyuq tarzda sutkasiga 3 martadan ortiq ich kelishi. Kasallikni chaqirgan mikroorganizmga qarab, axlat ko’p miqdorda va suv kabi kelishi, orasida hazm bo’lmagan ovqat mahsulotlarning qismlari bo’lishi mumkin, yoki shilliq, yiring va hatto qon bilan kam kelishi mumkin. Insonning umumiy holati ham yomonlashadi — organizmda kuchsizlik, toliqish, suvsizlik oshib boradi. Bosh og’rig’i, tana haroratining ko’tarilishi va aldamchi defekatsiya xohishi (tenezmlar) yuzaga kelib, bunday kasallikka chalingan insonga anchagina noqulayliklar olib kelishi mumkin.

Sayyoh diareyasi rivojlanishi xavfini qanday kamaytirish mumkin

Mana bir nechta oddiy, ammo sayohat davomida diareyaning oldini olishda samara olib keladigan maslahatlar:

1. Gigiyena qoidalariga qattiq amal qiling. Agar qo’l yuvish imkoniyati bo’lmasa, bakteriyalarga qarshi effektga ega nam salfetkalardan yoki qo’l uchun antibakterial geldan foydalaning.
2. Tish tozalash/og’izni chayish uchun va ichimlik sifatida faqatgina butilkada sotiladigan yoki qaynatilgan suvdan foydalaning.
3. Tropik mamlakatlarda strit-fuddan bosh torting — minimal darajada bo’lsa-da, sanitariya qoidalarga amal qiladigan kafelar xavfsizroq bo’lishi aniq.
4. Bozorda meva yoki sabzavot xarid qilayotganingizda uning po’stlog’i shikastlanmaganligiga ishonch hosil qiling.
5. Sog’lig’ingizni xavf ostida qoldirmang, xom baliq yoki go’shtdan tayyorlangan taomlarni tatimang.
6. Mahalliy oshxonalarning yangi taomlarini kichik-kichik porsiya ko’rinishida tating, shunda oshqozon-ichak traktining ko’nikishi osonlashadi.

Sayyoh diareyasini davolash

Diareyani mexanik tarzda to’xtatish orqali muammoni shunchaki ichkarida “berkitmasdan”, ayni uning sababi, ya’ni — diareya chaqiradigan infeksion agentlar bilan kurashadigan dori vositalarini qabul qilish juda muhim. Masalan, sog’lom mikrofloraga ziyon yetkazmasdan, ichak mikroflorasidagi patogenlar ko’payishining oldini oladigan Stopdiar dori vositasidan foydalanish mumkin. Vositaning yana bir afzalligi shundaki, u bir nechta shaklda ham bolalar, ham kattalar uchun ishlab chiqariladi.

Kasallikning tarqalish kengligi: (https://ru.wikipedia.org/wiki/Диарея_путешественников)