О диарее в Узбекистане

Bolalarni davolash

Diareya, ich ketishi yoki suyuq axlat — keng tarqalgan holat. Bir yoshli bolalarda bu kasallikdan ko’ra ko’proq faqat shamollash kuzatiladi. Avvalam bor, diareya ko’pincha ko’p ich kelishi bilan kuzatiladi — normal holatda bir sutkada bolalarning ichi 6-8 martagacha kelsa, diareya paytida sutkasiga 10-12 va undan ko’p marta kelishi mumkin. Albatta, bunday holatlarda ota-onalar chora ko’rishni boshlashlari zarur.

Kichkintoylarda diareya paydo bo’lishining sabablari

Uzoq — 14 kundan ortiq davom etadigan diareya bolalarda ayrim holatlarda ba’zi oziq-ovqat mahsulotlariga toqatsizligi sababli rivojlanadi. Masalan, barcha sut mahsulotlarining komponenti hisoblanadigan laktozaga toqatsizlik chaqiradigan laktaza tanqisligida.

Diareyani namoyon bo’lishi

Patologiyaning asosiy alomati bu — albatta, suyuq holatda ko’p ich ketishi. Axlatda shilliq bo’lishi mumkin; ota-onalar bolaning qorni shishganligini va suvsizlanish alomatlarini kuzatishlari mumkin, bunda liqildoq “kirib qolishi” va bola yig’lagan paytida ko’z yoshlar chiqmasligi kuzatiladi.

Ko’p qayt qilish, bo’shashish, ishtaha bo’lmasligi va tana haroratining ko’tarilishi ehtimoli bor. Agar diareya uzoq davom etsa, bola vaznining o’sishi to’xtaydi, hatto vazn yo’qotishi ham mumkin.

Bolalardagi diareya qanday xavf tug’dirishi mumkin

Diareya sababli ko’p kuzatiladigan xatarlardan biri — bola organizmining tez suvsizlanishi. Normal holatda bola tanasidagi barcha to’qimalar tarkibida ko’p miqdorda suyuqlik bo’ladi; umuman olganda bola organizmidagi suyuqlik miqdori 80% gacha bo’ladi. Suvsizlanishda, organizmdan suyuqlik chiqishida, qonning quyuqligi oshadi, qon aylanishi yomonlashadi, yurak va buyraklarda zo’riqish paydo bo’ladi, arterial bosim pasayadi, barcha asosiy moddalar almashinuvi jarayoni buziladi. Bolada jiddiy suvsizlanish paydo bo’layotganligini tushunish uchun har kuni tongda birinchi ovqatlantirishdan oldin, kiyimini va tagligini yechib, uning vaznini o’lchash tavsiya etiladi. Oldingi vazn o’lchashga nisbatan vazn kamaymagan bo’lsa, demak bola organizmi qattiq suvsizlanmagan. Agar vazn kamayib borayotgan bo’lsa, bolaga shoshilinch tibbiy yordam zarur.

Diareya paytida bolaga yana bir xavf tug’diradigan alomat — tirishishlar paydo bo’lishi. Bunday holat organizmda kalsiy va natriy tanqisligi ko’payib borayotganligidan bo’lishi mumkin, bunday holat ko’pincha diareya bilan yuzaga keladi, chunki bu organizmdagi suyuqlik bilan hayot uchun zarur bo’lgan tuzlarning yuvilib chiqishi bilan bog’liq. Tirishish og’riq bilan kelishi, faqatgina bolaning oyoqlaridagi mushaklarida yoki butun tanasi bo’ylab paydo bo’lishi mumkin. Harorat oshishi bilan kechadigan diareyada tirishish holatlarining ehtimoli o’sib boradi.

Patogen hamda shartli patogen mikroorganizmlarning soni bir necha barobarga o’sib, butun ichak mikroflorasidagi ulushi 2% dan oshadi va bolalarda diareya deyarli har doim disbakteriozga olib keladi. Disbakterioz — bolaning hali rivojlanib ulgurmagan, yetilmagan va unchalik faol bo’lmagan immunitetining pasayishi va kelajakda tez-tez shamollash va infeksion kasalliklarga chalinishga asos hisoblanadi. Shuningdek, disbakterioz ichakdan ozuqaviy moddalar singib borishini qiyinlashtiradi, bu esa o’z o’rnida bolada anemiya boshlanishiga olib kelishi mumkin.

Bolalardagi diareyani davolash prinsiplari

Bolada ich ketishini davolash diareyani mexanik yo’l bilan to’xtatishga yo’naltirilmaydi. Axir tez-tez ich kelishi orqali bolaning organizmi mustaqil ravishda kasallik chaqiruvchi mikroorganizmlardan xalos bo’lishga harakat qilayotganligidan darak. Shuning uchun birinchi o’rinda ichak antiseptiklari guruhiga kiruvchi dori vositalari qo’llaniladi, ular bevosita infeksion agentga ta’sir o’tkazadi, shu bilan kasallikning sababini bartaraf etadi. Pediatriya amaliyotida ichak antiseptiklari qatorida qo’llaniladigan vositalarga Stopdiar dori vositasi kiradi. Bu oilaviy ichak antiseptigi, jumladan u bolalarga 2 oyga to’lgan vaqtdan boshlab berish uchun suspenziya shaklida ham ishlab chiqariladi. Stopdiar kasallik chaqiruvchi mikroorganizmlar bilan kurashishda, ichakning sog’lom mikroflorasi — laktobakteriyalar va bifidobakteriyalarga putur yetkazmasdan, ichak mikroflorasining balansini tiklashga yordam beradi. Ichak antiseptiklarining o’rniga muammoni ichida “berkitadigan” diareyaga qarshi vositalar qo’llanilsa, unda bolaning organizmida umumiy intoksikatsiya ro’y berishi xavfi mavjud.

Bir yoshli bola diareyadan aziyat chekayotgan vaqtda unga nisbatan o’tkaziladigan terapiya infeksiya agentlariga qarshi kurashishdan tashqari suyuqlik va tuzlarning o’rnini bosishga qaratiladi. Bolalarga har 5-10 daqiqa oralig’ida bir necha qultumdan ozgina tuz qo’shilgan suv, gazsiz apteka mineral suvi, fiziologik eritma yoki maxsus apteka vositalariga kiradigan elektrolit-suv suyuqligini berish kerak.

Probiotiklar, prebiotiklar yoki sinbiotiklar qo’llanilishi mumkin. Probiotiklar — biologik faol qo’shimchalar va vositalar, ularning tarkibida ichakning normal mikroflorasi uchun foydali bakteriyalar bo’ladi. Foydali bakteriyalar shtammlari bolaning ichagiga borib, patogen mikroflorani yuvib chiqaradi va shu yo’l bilan organizmdagi balansni tiklaydi.

Prebiotiklar — ovqat komponentlari (uglevodlar), ular ovqat hazm qilish fermentlariga nisbatan yuqori bardoshli hisoblanadi. Ular oshqozon-ichak yo’lining yuqori bo’limlarida o’zlashtirilmaydi hamda ichakka hazm bo’lmasdan, yetib boradi. Prebiotiklar normal mikroflora faol o’sishi va barqarorligi uchun ozuqaviy muhit. Sinbiotik vositalariga probiotik va prebiotik komponentlarini birlashtiradigan vositalar kiradi.

Agar diareyadan aziyat chekayotgan bola sun’iy yegulik bilan oziqlanayotgan bo’lsa, pediatr odatdagi sut aralashmalarini laktozasizlariga almashtirishni tavsiya etishi mumkin. Ko’krak suti yoki qo’shimcha yegulik sifatida sun’iy aralashmalardan tashqari qo’shimcha ovqat iste’mol qiladigan bolalarga diareyani davolash paytida meva sharbati, sabzavotlar va meva pyurelari berilmaydi.